Vào chặng nào anh cũng biết, hay hầu như
biết, chỗ anh bị giam cầm trong ṭa nhà không
cửa sổ. Có thể có chút khác biệt trong áp
suất không khí. Các xà lim chứng kiến lính canh đánh
anh ở một tầng dưới đất. Căn pḥng
trong đó anh bị O'Brien tra tấn ở tít gần mái. Nơi
đây ở nhiều thước dưới hầm, sâu
hết sức sâu.
Căn pḥng lớn hơn
các xà lim anh đă từng ở. Nhưng anh khó nhận ra
cảnh xung quanh. Vẻn vẹn anh chỉ thấy được
hai chiếc bàn nhỏ trước mặt anh, mỗi bàn
đều có khăn xéc xanh phủ trùm. Một bàn chỉ
cách anh có một hai thước, bàn kia xa hơn, gần
cửa. Anh bị trói thẳng người trên ghế,
chặt đến nỗi anh không cử động
được ǵ, kể cả đầu anh. Một
thứ nùi móc gh́m đầu anh từ phía sau, ép anh nh́n
thẳng trước mặt anh.
Anh ở một ḿnh
một thời gian, rồi cánh cửa mở để cho
O'Brien bước vào.
"Có lần anh
hỏi tôi pḥng 101 có ǵ," O'Brien nói. "Tôi có bảo
anh rằng anh thừa biết câu trả lời. Ai cũng
biết nó. Cái ở trong pḥng 101 là cái gớm ghê nhất
thế giới."
Cánh cửa lại
mở. Một tên lính canh đi vào, cầm theo một
vật ǵ bằng dây thép, một hộp hay giỏ ǵ
đó. Hắn đặt nó xuống chiếc bàn ỏ xa.
V́ bị O'Brien đứng che, Winston không nh́n được
rơ vật đó là ǵ.
"Cái gớm ghê
nhất thế giới," O'Brien nói, "thay đổi
với từng cá nhân. Nó có thể là bị chôn sống,
bị đốt chết, bị chết đuối, hay
bị cọc đâm xuyên người, hoặc năm
chục kiểu chết khác. Có trường hợp nó là
một vật rất tầm thường, không hề nguy
hại."
Ông hơi xê dịch
sang một bên, khiến Winston nh́n thấy rơ hơn vật
để trên bàn. Đấy là một cái lồng sắt
thuôn dài, có quai xách ở trên. Đóng vào mặt tiền
lồng là một cái ǵ giống như một tấm
mặt nạ dùng để đấu gươm, với
phần lồi hướng ra ngoài. Mặc dầu nó cách
anh ba bốn thước, anh có thể nhận thấy
chiếc lồng được ngăn ra làm hai theo bề
dài, mỗi ngăn chứa một loại sinh vật. Chúng
là chuột.
"Trong trường
hợp anh," O'Brien nói, "cái ghê gớm nhất
thế giới xét ra là chuột."
Một cơn run động
báo hiệu, một nỗi ghê sợ không rơ lư do, đă
xuyên qua ḿnh Winston ngay khi anh thoạt nh́n thấy cái
lồng. Nhưng lúc này ư nghĩa của tấm mặt
nạ che mặt tiền lồng bỗng nhập óc anh. Ḷng
dạ anh hầu như nhũn ra thành nước.
"Ông không thể làm
thế !" anh thét run lên. "Ông không thể, ông không
thể ! Không thể làm thế."
"Anh có nhớ cái cơn
khủng hoảng thường ngoi lên trong giấc mơ
của anh không ?" O'Brien nói. "Có một bức tường
đen tối trước mặt anh, có một tiếng
gầm vang trong tai anh. Có một vật khủng khiếp
ở bên kia bức tường. Anh biết anh biết nó là
ǵ nhưng anh không dám lôi nó ra ngoài ánh sáng. Vật ở
bên kia bức tường chính là chuột."
"O'Brien !"
Winston vừa nói vừa cố kiềm chế giọng ḿnh.
"Ông biết không cần phải làm thế. Ông
muốn tôi làm ǵ nào ?"
O'Brien
không trả
lời thẳng. Khi lên tiếng ông ta lấy cái vẻ
thầy đồ mà ông thỉnh thoảng mượn. Ông
trầm tư mặc tưởng nh́n vào xa xăm, như
thể nói với một cử tọa ở đâu đó
sau lưng Winston.
"Tự nó, sự
đau đớn không bao giờ đủ," ông nói.
"Có những lúc con người chống lại
được cơn đau, ngay cho tới mức chết.
Nhưng mọi người ai cũng có một điều
không chịu đựng nổi -- một điều không
thể lặng ngắm nổi. Không liên quan ǵ tới ḷng
can đảm hay hèn nhát. Nếu từ cao ngă xuống, bám
vào giây thừng không có nghĩa là hèn. Nếu từ nước
sâu nhô lên, hít không khí vào ngực không có nghĩa là hèn.
Đó chỉ là một bản năng không thể hủy
diệt được. Với chuột cũng vậy.
Đối với anh chúng bất khả kham. Chúng là
một h́nh thức áp lực anh không đương đầu
nổi, dù anh có muốn. Anh sẽ thi hành điều đ̣i
hỏi nơi anh."
"Nhưng đó là ǵ,
đó là ǵ ? Tôi sẽ thi hành sao được
nếu tôi không biết đó là ǵ ?"
O'Brien
nhấc lồng lên
mang nó qua bàn ở gần. Ông ta cẩn thận đặt
nó trên tấm khăn bàn xéc. Winston nghe được
tiếng máu ŕ rầm trong tai anh. Anh có cảm tưởng
ḿnh ngồi trong cảnh cô đơn toàn vẹn. Anh ở
giữa một đồng bằng rộng lớn trống
rỗng, một băi sa mạc phẳng dăi nắng, nghe
mọi tiếng động băng tới tai anh từ mênh
mông xa xẳm. Song le cái lồng chuột không xa anh quá hai
thước. Đó là giống chuột kếch sù. Chúng
tới cái tuổi mơm chúng trồi ra thô tợn và lông chúng
đổi xám thành nâu.
"Giống chuột,"
O'Brien vẫn nói như hướng về một cử
tọa vô h́nh, "tuy thuộc loại gặm nhấm, là
một giống ăn thịt. Anh biết thế. Chắc
anh đă từng nghe kể những chuyện xảy ra
trong các xóm nghèo thuộc thành phố này. Tại vài
đường phố, phụ nữ không dám để
con nhỏ một ḿnh trong nhà, dù trong năm phút. Kẻo
chắc chắn chuột sẽ tấn công đứa bé.
Nội một thời gian ngắn chúng sẽ lột xương
đứa nhỏ. Chúng cũng tấn công người
ốm hoặc kẻ hấp hối.Chúng tỏ ra thông minh
lạ lùng trong sự hiểu biết khi nào con người
bất lực."
Có tiếng thé từ
lồng vang lên. Tiếng kêu như dội lại tai Winston
từ xa thẳm. Chuột đang đánh nhau ; chúng đang
gắng lăn xả vào nhau qua vách ngăn. Anh lại nghe
thấy một tiếng rên xiết v́ thất vọng.
Tiếng này cũng dường như từ xa vọng
lại.
O'Brien
nhấc lồng lên,
và đồng thời bấm một nút ǵ trong đó. Có
tiếng cạch nhọn. Winston hoảng loạn cố
gắng giứt ḿnh khỏi ghế. Vô vọng ; mọi
phần cơ thể anh, kể cả đầu anh, bị
giữ chặt. O'Brien xích lồng lại gần hơn. Nó
cách mặt Winston dưới một thước.
"Tôi đă bấm vào
đ̣n bẩy đầu," O'Brien nói. "Anh biết
lối đóng lồng này. Tấm mặt nạ sẽ chùm
kín đầu anh không chừa lối thoát. Khi tôi bấm vào
đ̣n bẩy thứ hai, cửa lồng sẽ tuốt lên.
Mấy hung thú đói sẽ tựa viên đạn bắn
ra. Anh đă từng thấy chuột băng qua không trung chưa ?
Chúng sẽ nhẩy vào mặt anh, tuôn tuột vào trong. Có
khi chúng tấn công mắt trước. Có khi chúng đào
má rồi cấu xé lưỡi."
Cái lồng đến
gần hơn ; nó sáp lại. Winston nghe thấy một tràng
tiếng rít tuồng như thốt ra từ không trung trên
đầu anh. Nhưng anh mănh liệt chống đối cơn
khủng hoảng. Suy nghĩ, suy nghĩ, dù chỉ c̣n
nửa giây nữa -- suy nghĩ được là hy
vọng duy nhất. Bất th́nh ĺnh mùi tanh nồng của
hung thú đập vào mũi anh. Cơn buồn nôn nổi lên
dữ dội trong người anh, và anh gần như mê
man. Mọi sự đen sầm lại. Trong giây lát anh là
một con thú gầm hét điên loạn. Song anh thoát
khỏi sự đen tối với một ư nghĩ bám
lấy anh. Chỉ có một cách tự cứu, một cách
duy nhất. Anh phải đặt một người khác,
thân thể của một người khác, giữa anh và
chuột.
Lúc này ṿng mặt
nạ đủ to để bít mọi h́nh ảnh khác. Cánh
cửa lưới sắt cách mặt anh có hai tấc tay.
Mấy con chuột biết điều ǵ sắp tới.
Một con nhẩy lên nhẩy xuống, một con, là
chuột cống già có da thành vẩy, đứng thẳng,
chân trước màu hồng bám vào song cửa, dữ
dằn hít không khí. Winston thấy rơ mấy râu mép với
cỗ răng vàng. Lại nữa, cơn khủng hoảng
tối đen xâm nhập anh. Anh mù ḷa, bất lực, ngây
dại.
"Đây là h́nh
phạt thông thường tại Trung Hoa dưới hoàng
triều," O'Brien nói với vẻ mô phạm hơn bao
giờ.
Tấm mặt nạ
kề mặt anh. Dây thép cọ má anh. Và rồi -- không,
đó không phải là sự giải cứu, chỉ là
một niềm hy vọng, một tia hy vọng nhỏ. Quá
chậm, có lẽ quá chậm. Nhưng anh đă bỗng
hiểu rằng trong toàn thể thế giới chỉ có một người anh có thể truyền cho h́nh phạt của
anh -- chỉ một thân thể anh quẳng được
ra giữa anh và chuột. Và anh hét loạn lên, hét đi hét
lại.
"Hành Julia ấy !
Hành Julia ấy ! Không hành tôi ! Julia ấy ! Tôi
bất cần ông làm ǵ nàng. Cứ xé toạc mặt nàng,
lột xương nàng. Không hành tôi ! Julia ấy !
Không hành tôi !"
Anh
ngă ra sau, rơi vào
những cơi sâu thẳm, xa ĺa giống chuột. Anh vẫn
bị trói trên ghế nhưng anh đă rớt xuyên sàn,
xuyên tường ṭa nhà, xuyên ḷng đất, xuyên
biển cả, xuyên quyển khí, vào trong không gian vời
vợi, vào trong các vịnh giữa sao -- măi măi xa ĺa, xa ĺa
giống chuột. Anh xa cách chúng hàng năm ánh sáng, nhưng
O'Brien vẫn đứng cạnh anh. Vẫn có dây thép
lạnh cọ má anh. Nhưng qua đám tối bao trùm anh,
anh nghe thấy một tiếng kim cạch khác và hiểu
rằng cửa lồng đă cạch đóng chứ không
mở.