Trong quán ăn thấp trần ở tít dưới hầm,
đuôi người đợi cơm tiến từng đợt
chậm chạp. Căn pḥng đă đông nghẹt người
và ồn ào điếc tai. Hơi món canh hầm tỏa ra
từ chấn song quầy hàng với một mùi chua đanh
đanh không át hẳn được hơi rượu Gin
Chiến Thắng. Ở phía cuối pḥng có một
quầy rượu nhỏ chỉ gọn là một lỗ
hổng trong tường, nơi đó có thể mua
được rượu gin với giá mười xu
một hụm lớn.
"Đúng người
tôi đang kiếm đây", có tiếng nói vậy sau lưng
Winston.
Anh
ngoảnh mặt
lại. Đó là Syme, bạn anh, làm việc tại Cục
Khảo Cứu. Có lẽ "bạn" không phải là
danh từ đúng. Ngày nay không ai có bạn, chỉ có
đồng chí thôi : nhưng có những đồng chí
ḿnh ưa gần gũi hơn đồng chí khác. Syme là
một nhà ngôn ngữ học, một chuyên viên về Ngôn
Mới. Thực vậy, anh là một người trong đại
đội chuyên gia hiện được giao việc
soạn thảo Bản Từ Điển Ngôn Mới
Thứ Mười Một. Anh là một người
nhỏ bé, nhỏ hơn Winston, có tóc đen và cặp
mắt lồi to vừa buồn bă vừa riễu cợt có
vẻ như ḍ xét kỹ càng gương mặt người
anh đang nói chuyện với.
"Tôi muốn hỏi
liệu anh có dao cạo không", anh ta nói.
"Không một con nào !",
Winston vội vàng trả lời một cách ngượng
ngập. "Tôi đă thử mọi nơi. Không đâu c̣n
dao cạo nữa".
Ai
cũng ḍ hỏi
về dao cạo. Thật ra Winston có hai con mới,
được anh nâng niu như của quư. Từ mấy
tháng nay có nạn khan hiếm dao cạo. Lúc nào cũng
thiếu một nhu yếu phẩm mà các cửa hàng Đảng
không cung cấp nổi. Khi th́ nút áo, khi th́ len dùng để
mạng áo, khi th́ dây giầy, bây giờ th́ dao cạo.
Chỉ kiếm được các thức đó, nếu
kiếm được, bằng cách lùng lọi lén lút trên
thị trường "tự do".
"Tôi vẫn dùng
một con từ sáu tuần nay", Winston nói dối thêm vào.
Đuôi người
giật một bước tiến lên. Khi ngừng tiến,
Winston quay ḿnh giáp mặt lại với Syme. Mỗi người
nhấc lên một cái mâm bằng kim khí dính mỡ từ
một chồng để ở cuối quầy.
"Hôm qua anh có đi
xem treo cổ tù nhân không ?" Syme hỏi.
"Lúc đó tôi
bận việc", Winston hờ hững đáp."Chắc
tôi sẽ được xem cảnh ấy trên màn ảnh."
"Một đại
thế không mấy thích đáng", Syme nói.
Đôi mắt riễu
cợt phớt qua mặt Winston. "Tôi biết anh",
đôi mắt h́nh như nói "Tôi nh́n xuyên qua anh. Tôi
rất rơ tại sao anh không đi xem treo cổ mấy tù
nhân ấy."Về một mặt trí tuệ, Syme là
một kẻ chính thống độc địa. Anh chàng
có thể nói chuyện một cách thích thú hớn hở
khó chịu về các cuộc trực thăng oanh tạc làng
mạc địch, về những vụ đấu tố
và tra khảo tội phạm tư tưởng, về
những cuộc hành h́nh trong Bộ T́nh Yêu. Nói chuyện
với anh là phần nhiều phải kiếm cách dụ
anh lảng xa những đề tài trên, và lôi anh vào
những vấn đề kỹ thuật trong Ngôn mới,
một sở trường hấp dẫn của anh. Winston
khẽ ngoảnh đầu để tránh cặp mắt
to xoi mói.
"Màn treo cổ khá
ngoạn mục", Syme ngẫm lại. "Theo tôi nó
mất phần hay khi chân họ bị đem buộc vào
nhau. Tôi thích xem họ dăy dụa. Và trên hết lúc
cuối khi lưỡi họ thè ra, xanh thật là xanh.
Loại chi tiết đó kích thích tôi."
"Xin người sau !",
viên dân đen cầm môi, khoác tạp dề trắng, hét
lên.
Winston
và Syme đẩy
mâm dưới chấn song. Mỗi mâm được
chất nhanh với phần cơm quy định -- một
bát canh hầm hồng xám bằng kim khí, một khúc bánh ḿ,
một vuông phó mát, một chén Cà Phê Chiến Thắng không
sữa bằng kim khí, và một thỏi đường
tinh.
"Có một bàn
trống đằng kia, dưới máy truyền h́nh",
Syme nói. "Trên đường ḿnh sẽ mua ít gin."
Rượu gin bán cho
họ được rót vào chén không quai. Hai người
chen lối qua căn pḥng đông người và dọn mâm
trên một cái bàn lót kim khí, tại một góc có một
vũng nước canh do người đến trước
để lại, một thứ nước nham nhở như
một băi mửa. Winston nâng chén gin lên, tập trung can
đảm một lúc rồi nốc cạn chất
lỏng có vị dầu. Gạt nước mắt xong, anh
bỗng cảm thấy đói bụng. Anh bắt đầu
nuốt hàng th́a canh, lơm bơm ở trong có vài vuông hồng
sốp, chắc hẳn là thịt chi đó. Hai người
không ai nói ǵ trước khi húp hết bát. Từ bàn bên
trái Winston, hơi về phía sau lưng anh, có tiếng ai nói
nhanh không ngừng, một giọng chói tai như tiếng
vịt quạc, the thé giữa tiếng ồn ào bao quanh.
"Từ điển
đi đến đâu rồi ?", Winston nói to để
đè tiếng ồn.
"Tà tà vậy thôi",
Syme nói. "Tôi đang soạn tĩnh từ. Mê luôn."
Mặt anh chàng sáng lên
tức th́ khi nghe nhắc tới Ngôn Mới. Anh ta đẩy
bát sang bên, yểu điệu cầm khẩu bánh ḿ và
miếng phó mát mỗi thứ trên một tay, rồi
ngả người qua bàn để có thể nói
chuyện mà không phải hét to.
"Bản thứ mười
một là bản quyết định," anh chàng nói.
"Chúng tôi đang quy ngôn ngữ vào thể cuối -- cái
thể sẽ là của nó khi không c̣n ai nói khác. Khi chúng tôi
hoàn thành công việc, những người như anh
sẽ phải học lại hết. Tôi dám nói rằng anh
nghĩ việc chính của chúng là bịa đặt
từ mới. Nhưng không phải thế chút nào ! Chúng
tôi hủy chữ, hàng tá, hàng trăm chữ mỗi ngày.
Chúng tôi gọt ngôn ngữ tới tận xương.
Bản thứ mười một sẽ không chứa
một chữ nào có thể trở thành hủ lậu trước
năm 2050."
Anh
chàng ngấu
nghiến cắn bánh ḿ, nuốt hai miếng lớn rồi
tiếp tục nói với giọng hăng say của kẻ
phô trương kiến thức. Gương mặt đen
mỏng của anh linh động lên, đôi mắt anh
mất vẻ riễu cợt và trở thành gần như
mơ màng.
"Việc hủy
từ thật là diệu. Cố nhiên thành phần cặn
bă lớn là động từ và tĩnh từ, nhưng cũng
có cả trăm danh từ bị loại. Không chỉ
chữ đồng nghĩa thôi, mà cả chữ phản
nghĩa. Vả lại, biện bạch sao được
cho một chữ chỉ là đối nghịch của
một chữ khác ? Mỗi từ chứa trong chính nó
từ nghịch với nó. Ví như "tốt"
chẳng hạn. Nếu anh có chữ "tốt",
cần ǵ phải có chữ "xấu" ? "Không
tốt" cũng được chán, -- c̣n hay hơn
nữa, v́ nó đúng là từ tương phản, trong khi
từ kia không được vậy. Lại nữa,
nếu anh muốn dùng một h́nh thức mạnh hơn
của "tốt", lẽ ǵ mà dùng một tràng
từ vô dụng như "tuyệt hảo", "rực
rỡ" này khác ? "Tốt hơn" trùm đủ
nghĩa, hay "tốt hơn bội" nếu anh
muốn một từ mạnh hơn. Tất nhiên, những
từ này đă được dùng rồi, nhưng trong
bản Ngôn Mới cuối cùng sẽ không c̣n từ nào khác.
Sau rốt mọi khái niệm tốt xấu sẽ
được bao gồm trong có sáu từ -- thật ra
chỉ trong một từ. Anh có thấy cái diệu của
điều đó không, Winston ? Dĩ nhiên, đấy
nguyên là ư kiến Bác", xong rồi anh nói thêm.
Một vẻ nồng
nhiệt nhẹ thoáng qua mặt Winston khi Bác được
nhắc tới. Tuy nhiên Syme nhận thấy ngay sự
thiếu nhiệt thành của bạn.
"Winston, anh không
thực thưởng thức Ngôn Mới," anh chàng
gần như buồn bă nói. "Ngay khi viết, anh vẫn
nghĩ bằng Ngôn Cũ. Tôi thỉnh thoảng có đọc
mấy bài anh viết trong Thời Báo. Bài cũng khá
nhưng là văn dịch. Trong tâm anh, anh vẫn thích dùng
Ngôn Cũ hơn, với mọi ư dạng mơ hồ vô
dụng của nó. Anh không bắt được cái đẹp
của sự hủy từ. Anh có biết rằng Ngôn
Mới là ngôn ngữ độc nhất trên thế
giới có từ vựng mỗi năm mỗi hẹp
lại không ?"
Cố nhiên Winston
biết điều đó. Anh mỉm cười với hy
vọng nụ cười của anh ra vẻ hưởng
ứng, v́ anh sợ không đủ tự chủ để
trả lời. Syme cắn một miếng bánh ḿ đen
nữa, nhai nhanh rồi nói tiếp :
"Anh không thấy toàn
thể mục tiêu của Ngôn Mới là giới hạn
tầm tư tưởng ư ? Rốt cuộc chúng tôi
sẽ khiến tội tư tưởng không thể có
được nữa v́ sẽ không có từ ngữ để
biểu lộ nó. Mỗi khái niệm cần thiết
sẽ được phô diễn bởi đúng một từ, nghĩa của nó sẽ được định
một cách nghiêm xác, những nghĩa phụ sẽ bị
loại trừ và quên lăng. Đă rồi, trong Bản
Thứ Mười Một, chúng tôi không xa mục tiêu
ấy. Nhưng quá tŕnh này sẽ tiếp tục măi, khi
cả anh lẫn tôi đều qua đời. Mỗi năm,
số từ càng ngày càng ít đi và tầm ư thức càng
ngày càng hẹp lại. Cố nhiên ngay ngày nay không có
cớ hay lư do ǵ để phạm tội tư tưởng.
Đấy đơn thuần là một vấn đề
kỷ luật cá nhân, kiềm chế thực tế. Nhưng
sau cùng đến sự kiềm chế này cũng sẽ
không cần thiết. Cách Mạng sẽ hoàn thiện khi ngôn
ngữ được hoàn hảo. Winston này, có bao giờ
anh nghĩ rằng vào khoảng 2050 muộn nhất, sẽ
không c̣n một mạng nào hiểu được một
câu chuyện như chúng ḿnh đang nói với nhau không ?"
"Ngoại trừ
--," Winston bắt đầu tỏ nỗi nghi hoặc nhưng
anh ngừng câu.
Anh
suưt buột miệng
nói "Ngoại trừ dân đen" nhưng anh tự
kiểm thảo v́ không hoàn toàn chắc chắn nhận xét
của ḿnh không có bề bất chính thống. Song le, Syme
đoán được điều anh định nói.
"Dân đen không
phải là người," anh chàng thờ ỏ nói. "Khoảng
2050 -- có thể sớm hơn -- mọi hiểu biết
thực sự về Ngôn Cũ sẽ biến mất. Toàn
thể văn chương quá khứ sẽ bị tiêu
diệt. Chaucer, Shakespeare, Milton, Byron -- những tác phẩm
của họ sẽ chỉ tồn tại trong ấn
bản Ngôn Mới, không những chúng sẽ biến đổi
khác, chúng c̣n bị đổi thành bản văn trái
nghịch hẳn với nguyên bản. Ngay cả văn chương
Đảng cũng sẽ biến đổi. Làm sao có
được một khẩu hiệu như "Tự do
là nô lệ" nếu khái niệm tự do đă bị
loại trừ ? Toàn cảnh tư tưởng sẽ
khác. Thực sự, sẽ không c̣n tư tưởng
theo như chúng ta hiểu ngày nay. Chính thống có nghĩa
là không suy nghĩ -- không cần suy nghĩ. Chính thống là
vô ư thức."
Một ngày nào đó,
Syme sẽ bị hóa hơi, Winston th́nh ĺnh tin chắc nghĩ.
Anh chàng quá thông minh. Anh chàng nh́n quá rơ, và nói quá
thẳng. Đảng không ưa những người như
vậy. Rồi một ngày anh sẽ biến mất. Điều
đó hiện trên mặt anh.
Winston đă ăn xong bánh
ḿ và phó mát. Anh hơi nghiêng ḿnh trên ghế để
uống chén cà phê. Tại bàn bên trái anh, người
đàn ông có giọng the thé vẫn nói chuyện không tha.
Một thiếu phụ có lẽ là thư kư của anh ta,
ngồi xoay lưng về phía Winston, nghe anh ta nói và h́nh như
hưởng ứng nồng nhiệt lời lẽ của
anh ta. Thỉnh thoảng Winston bắt được
một lời phê như "Tôi nghĩ ông rất có
lư, tôi rất đồng ư với ông" thốt
ra bởi một giọng nữ trẻ mà hơi đần.
Nhưng cái giọng kia không hề ngưng một lúc, ngay
khi cô gái lên tiếng. Winston biết mặt người
đàn ông, mặc dầu anh không biết ǵ hơn về
anh ta ngoài sự anh ta có một địa vị quan
trọng trong Cục Truyện. Anh ta khoảng ba mươi
tuổi, có một cỗ cổ nổi bắp thịt và
một cái mồm rộng di động. Đầu anh ta hơi
hất về sau, và tại góc anh ta ngồi, mắt kính
của anh ta bắt ánh đèn chỉ ch́a cho Winston thấy
hai khoanh rỗng thay v́ mắt. Điều khủng
khiếp là từ tràng tiếng đổ ra từ
miệng anh ta, gần như không thể nhận ra
được một chữ. Có mỗi một lần
Winston bắt được một câu -- "hoàn tất
phế thải thuyết của Goldstein" -- xổ ra
thật nhanh, như thể một mạch, tựa như
một ḍng chữ in sắp đặc. C̣n lại chỉ
là một tiếng động, một tiếng quạc
quạc. Thế nhưng, dù không nghe được rơ
điều người đàn ông nói, cũng đoán
chắc được tính chất đại cương
của nó. Có thể anh ta đang lên án Goldstein và đ̣i
hỏi nhiều biện pháp mạnh hơn chống tội
phạm tư tưởng và quân phá hoại, có thể anh
ta đang ca tụng Bác hay các anh hùng của mặt
trận Malabar -- những điều đó không khác ǵ nhau.
Anh ta nói ǵ chăng nữa, có thể chắc rằng
mỗi chữ anh ta dùng đều thuần túy chính
thống, hoàn toàn Anh Xă. Nh́n khuôn mặt không mắt
với bộ quai hàm di động lanh lẹ, Winston có cái
cảm giác là lạ là kẻ kia không phải là người
mà là một thứ h́nh nộm. Không phải óc của anh
ta nói mà là cổ họng của anh ta. Cái tiếng thoát ra
khỏi anh ta gồm toàn chữ nhưng không phải là câu
nói theo đúng nghĩa của nó : nó là một
tiếng động thốt ra trong vô thức như
tiếng quạc của con vịt.
Syme đă nín lặng
được một lúc và đang lấy th́a vẽ trên
vũng canh hầm. Tiếng nói tại bàn bên tiếp
tục quạc nhanh, dễ nghe thấy mặc dầu xung
quanh ầm ỹ.
"Trong Ngôn mới có
một từ," Syme nói, "không hiểu anh có biết
không : từ nói vịt nghĩa là quạc như
vịt. Đó là một trong những từ hay hay có hai nghĩa
trái ngược. Dùng cho một đối thủ nó có ư
chửi rủa, dùng cho một người ḿnh đồng
ư với nó có ư khen ngợi."
Không nghi ngờ ǵ
được, Syme sẽ bị hóa hơi, Winston lại
nghĩ vậy. Anh nghĩ thế với một cảm giác
buồn bă, mặc dầu anh biết Syme khinh anh và hơi
ghét anh, và rất sẵn sàng tố cáo anh là tội
phạm tư tưởng nếu có cớ. Có cái ǵ
lệch lạc đôi chút nơi Syme. Anh chàng như
thiếu một cái ǵ : tính thận trọng, tính dè
dặt, một tính ngu xuẩn bảo toàn. Không thể nói
rằng anh chàng bất chính thống. Anh ta tin nguyên lư Anh Xă,
anh ta thờ phụng Bác, anh ta vui mừng chiến thắng,
anh ta ghét quân tà giáo, không những một cách thành
thực mà c̣n với một ḷng sốt sắng không nguôi
và một sự thạo tin cập nhật không một
Đảng viên thường nào b́ kịp. Tuy vậy mà có
một vẻ bất minh nhẹ bám vào anh chàng. Anh ta nói
những điều không nên nói, anh ta đă đọc quá
nhiều sách, anh ta hay lui tới quán cà phê Cây Lật, nơi
ḥ hẹn của họa sĩ và nhạc sĩ. Không có
luật nào ngay cả luật truyền khẩu cấm lui
tới quán cà phê Cây Lật, nhưng nơi này không
hiểu sao mang tiếng xấu. Những lănh tụ xưa,
đă mất uy tín, của Đảng thường tụ
họp tại đây trước khi rốt cuộc bị
thanh trừ. Chính Goldstein, theo tin đồn, thường
thỉnh thoảng lảng vảng tới đó mấy
chục năm trước. Số phận của Syme không
khó tiên đoán. Thế nhưng sự thể là nếu
Syme nắm được thực chất tư tưởng
của Winston dù trong ba giây, anh chàng sẽ tức khắc
tŕnh báo Winston với Cảnh Sát Tư Tưởng. Kể
ra ai khác cũng sẽ hành động như vậy :
nhưng Syme c̣n hơn ai khác. Ḷng sốt sắng không đủ.
Chính thống là phải vô thức.
Syme
ngước mắt
nh́n lên. "Parsons tới kia ḱa," anh ta nói.
Có cái ǵ trong thanh điệu
của anh chàng h́nh như nói thêm : "cái thằng ngu
xuẩn ấy". Parsons, con người mập mạp,
tầm thước, tóc vàng mắt ếch, đồng cư
với Winston tại khu Nhà Chiến Thắng, quả
thật đang chen lối qua pḥng ăn. Mới ba mươi
nhăm tuổi anh ta đă chất hàng cuộn mỡ nơi
cổ nhưng cử động của anh ta nhanh nhẹn
trẻ trung. Toàn diện anh ta là dáng của một cậu
bé quá mập, thành thử mặc dầu anh ta mặc
bộ quần áo liền quần hợp cách, không thể
không liên tưởng tới anh ta với chiếc quần
cộc, áo sơ mi xám và khăn quàng đỏ của
Đoàn Gián Điệp. Thấy anh ta là luôn luôn nghĩ
tới h́nh ảnh đôi đầu gối có lỗ
hỏm và đôi tay áo vén cuộn trên hai cánh tay bụ
bẫm. Mà thật ra, bao giờ Parsons cũng quay về
quần cộc mỗi khi một chuyến dạo chơi
tập thể hay một hoạt động thể dục
cho anh cớ để làm vậy. Anh ta chào hai người
với tiếng "Ê này ! Ê này !" vui vẻ và
ngồi xuống bàn họ, đồng thời tỏa ra
một mùi mồ hôi nặng nề. Hàng giọt ướt
lấm chấm khắp khuôn mặt hồng hào của anh
ta. Khả năng đổ mồ hôi của anh ta thật
tài t́nh. Tại Trung Tâm Cộng Đồng ai cũng đoán
được anh ta vừa chơi bóng bàn xong theo sự
ẩm ướt của cán vợt. Syme đă lôi ra
một dải giấy có một hàng chữ dài và xem xét nó
với một quản bút mực trong tay.
"Coi hắn làm
việc giữa giờ ăn ḱa," Parsons vừa nói
vừa huưch Winston. "Chăm chỉ nhỉ ?
Chuyện ǵ đó, anh bạn ? Tôi chắc lại
một việc vượt trí óc tôi. Bạn Smith này, tôi
cho anh biết tại sao tôi đi kiếm anh. Tại cái món
góp anh quên đưa cho tôi."
"Món góp nào vậy ?",
Winston vừa trả lời vừa sờ túi kiếm
tiền. Khoảng một phần tư lương của
mỗi người phải dành cho các cuộc quyên góp t́nh
nguyện, nhiều vô số không theo hết được.
"Cho Tuần Lễ
Hận Thù. Anh biết mà -- cái quỹ từng nhà ấy. Tôi
làm thủ quỹ cho dăy nhà tụi ḿnh. Chúng ḿnh phải
cố gắng hết sức để phô một màn kinh
người. Cho anh biết, không phải lỗi tại tôi
nếu khu Nhà Chiến Thắng không có bộ cờ
lớn nhất toàn phố. Anh có hứa đưa tôi hai
đôn."
Winston
t́m thấy và
đưa ngay cho Parsons hai mảnh giấy nhăn nheo
bẩn thỉu được anh chàng ghi ngay vào một
cuốn sổ nhỏ bằng nét chữ nắn nót của
kẻ vô học.
"A này, anh bạn,"
anh ta nói. "Tôi được biết cái thằng
nhỏ ăn mày nhà tôi đă bắn súng cao xu vào anh hôm
qua. Tôi có cho nó một bài học ra tṛ rồi. Thật, tôi
có bảo nó tôi sẽ tịch thu cái súng ấy nếu nó
c̣n làm thế."
"Tôi cho là nó bất
b́nh v́ không được đi xem hành h́nh," Winston nói.
"Ừ phải -- tôi
muốn nói nó tỏ ra có tinh thần tốt đấy
chứ, phải không anh ? Hai đứa nó là hai đứa
nhăi con đanh ác, nhưng về ḷng hăng hái th́
khỏi phải chê ! Lúc nào chúng nó cũng nghĩ
tới Đoàn Gián Điệp, và cả chiến tranh
nữa, cố nhiên. Anh có biết cái con bé nhà tôi nó làm ǵ
thứ bẩy vừa qua khi đội của nó đi
dạo trên đường đi Berkhamsted không ? Nó lôi
hai con bé khác theo nó rời nhóm đang dạo để
theo dơi một người lạ khắp cả buổi
chiều. Chúng nó đi theo anh ta hai tiếng đồng
hồ, băng qua cả rừng, khi tới Amersham chúng nó
giao anh ta cho lính tuần."
"Chúng làm thế
để làm ǵ vậy ?", Winston hơi bàng hoàng
hỏi. Parsons hoan hỉ tiếp :
"Con bé nhà tôi xem
chừng anh ta là một thứ điệp viên của
địch -- biết đâu anh ta chẳng được
thả dù xuống. Nhưng chuyện là như thế này này,
anh bạn ạ. Theo anh, cái ǵ khiến nó theo dơi anh ta trước
nhất ? Nó để ư thấy anh ta mang một đôi
giầy kỳ lạ -- nó chưa thấy ai đi giầy
giống vậy. Cho nên rất có thể anh ta là người
ngoại quốc. Lỏi con bẩy tuổi như vậy
giỏi ghê hỉ !"
"Người đàn
ông đó rồi ra sao ?" Winston hỏi.
"Ồ, cái đó th́
tôi không biết được, dĩ nhiên. Nhưng tôi không
ngạc nhiên chút nào nếu --", Parsons làm cử chỉ
nhắm súng và tặc lưỡi thay tiễng nổ.
"Hay," Syme nói bâng
quơ, mắt không rời dải giấy.
"Cố nhiên chúng ta
phải đề pḥng sự bất trắc," Winston
đồng ư cho phải lẽ.
"Tôi muốn nói là
hiện nay đang có chiến tranh," Parsons bảo.
Như để xác
nhận điều đó, một tiếng trống kèn
nổi lên từ máy truyền h́nh ngay trên đầu
họ. Tuy nhiên, lần này không phải là bản tuyên ngôn
chiến thắng mà là một bản bố cáo của
Bộ Sung Túc.
"Các đồng chí !"
Một giọng hăng trẻ hét. "Chú ư ! Các đồng
chí ! Chúng tôi có tin vẻ vang cho các đồng chí. Chúng
ta đă thắng trận sản xuất ! Bản
thống kê đầy đủ mới hoàn thành về
mọi loại hàng tiêu thụ cho biết mức sống
đă tăng lên không dưới 20% so với năm ngoái.
Trên khắp Đại Dương sáng nay đă xảy ra
nhiều cuộc biểu t́nh tự động không ḱm hăm
nổi, dân lao động đă bước ra khỏi
sở và xưởng rồi mang biểu ngữ hành
diễn khắp đường phố để nói lên ḷng
biết ơn Bác đă ban cho chúng ta đời sống
sung sướng mới nhờ tài lănh đạo sáng
suốt của Bác. Đây là một vài con số đă
được bổ sung. Thức ăn --"
Câu "đời
sống sung sướng mới" được nhắc
lại nhiều lần. Đó là câu được
chuộng nhất gần đây của Bộ Sung Túc.
Parsons bị thu hút bởi tiếng kèn gọi và há hốc
mồm trịnh trọng ngồi nghe những câu xây
dựng chán ngắt. Anh ta không hiểu nghĩa những con
số nhưng ư thức rằng chúng tất phải là
một mối gieo mừng. Anh chàng đă lôi ra một
ống điếu to dơ dáy đầy nửa thuốc
cháy đen. Với khẩu phần thuốc lá độ
một trăm gam một tuần, ít khi nhét được
đầy ắp ống điếu. Winston th́ hút một
điếu thuốc lá Chiến Thắng được anh
cẩn thận cầm ngang. Khẩu phần mới ngày mai
mới được bắt đầu phát mà anh chỉ
c̣n có bốn điếu. Hiện anh khép tai với
tiếng động ngoài xa để nghe những điều
tầm phào tuôn ra từ máy truyền h́nh. H́nh như có
cuộc biểu t́nh cám ơn Bác đă tăng khẩu
phần xúc cô la lên hai mươi gam một tuần. Nhưng
mới chỉ hôm qua, anh ngẫm, có bố cáo khẩu
phần bị giảm xuống hai mươi gam
một tuần. Làm sao dân chúng có thể nuốt được
sự thay đổi sau chỉ có hai mươi tiếng ?
Vậy mà họ nuốt được. Parsons nuốt nó
dễ dàng với sự đần độn của con
vật. Con người không mắt ở bàn bên nuốt nó
một cách cuồng tín, say mê, với một sự dữ
dội thèm muốn lùng bắt, tố cáo và hóa hơi
bất cứ ai gợi ư tuần trước khẩu
phần là ba mươi gam. Cả Syme cũng thế, nhưng
một cách phức tạp hơn, bao hàm ư đôi. Như
vậy chỉ có một ḿnh anh là có trí nhớ ư ?
Những con số
thống kê hoang đường tiếp tục đổ
ra từ máy truyền h́nh. So với năm ngoái có
nhiều thức ăn hơn, nhiều quần áo hơn,
nhiều nhà cửa hơn, nhiều đồ đạc hơn,
nhiều soong chảo hơn, nhiều dầu hôi hơn,
nhiều tàu thủy hơn, nhiều trực thăng hơn,
nhiều trẻ sơ sinh hơn, thứ ǵ cũng hơn
trừ bệnh tật, h́nh sự và chứng điên. Năm
này sang năm khác, phút này sang phút khác, mọi người
mọi vật ù ù lên cao. Như Syme làm lúc năy, Winston
cầm th́a khuấy vào vũng nước canh nhạt loang
lổ trên bàn và kéo dài nó thành h́nh vẽ. Anh hậm
hực suy nghĩ về đời sống vật chất.
Nó vẫn từng như thế này chăng ? Vị
thức ăn từng như vậy ư ? Anh nh́n quanh
quán ăn. Một căn pḥng thấp trần, tường
đen bẩn v́ cọ sát với quá nhiều người
; bàn ghế kim khí méo mó sắp sát vào nhau đến
nỗi người ngồi chạm phải khuỷu tay nhau
; th́a cong, mâm mẻ, chén trắng thô sơ ; mọi
mặt phẳng dính mỡ, chất dơ cáu trong kẽ
hở ; và một mùi chua hỗn tạp của rượu
gin xoàng, cà phê dở, canh hầm đanh và quần áo
bẩn. Luôn luôn dạ dầy và da thịt như muốn
phản đối, cảm như ḿnh đă bị lừa
mất một cái ǵ ḿnh có quyền có. Thật ra th́ kư
ức anh không ghi một sự thể nào khác nhiều
hiện tại. Theo như anh nhớ rơ, thời nào cũng
không có đủ ăn, chẳng bao giờ bí tất hay
quần áo lót không có lỗ rách, bàn ghế lúc nào cũng
méo mó trầy sát, pḥng ở không bao giờ được
sưởi đủ ấm, tầu hầm luôn luôn đông
nghẹt, nhà cửa đổ nát, bánh ḿ đen x́, trà chè
khan hiếm, cà phê tanh hôi, thuốc lá thiếu hụt --
chẳng có ǵ rẻ và nhiều trừ rượu gin hóa
học. Mặc dầu sự thiếu thốn đâm ra
trầm trọng với sự già nua của cơ thể,
nó chẳng phải là dấu hiệu của sự phản lẽ tự nhiên hay sao, khi tim người lịm đi trước
sự thiếu tiện nghi, bẩn thỉu và khan hiếm,
trước những mùa đông bất tận, trước
sự nhầy nhựa của bí tất, trước thang máy
không bao giờ chạy, trước nước lạnh, xà
pḥng cát, thuốc lá bở tan, thức ăn có vị
tởm lạ ? Tại sao anh không thể chịu đựng
được những điều đó nếu không
phải tại kư ức xa xưa của anh ghi nhận có
thời sự thể khác hẳn ?
Anh
lại nh́n quanh pḥng
ăn. Gần như ai cũng xấu xí và sẽ vẫn
xấu nếu được ăn mặc khác bộ áo
liền quần hợp cách. Ở phía cuối pḥng có
một gă đàn ông nhỏ bé giống bọ hung lạ,
ngồi một ḿnh một bàn uống cà phê, đôi
mắt nghi kỵ láo liếc trước sau. Nếu không
nh́n xung quanh ḿnh, Winston nghĩ, dễ tin biết bao
rằng mẫu người lư tưởng do Đảng
ấn định -- thanh niên cao lớn, vạm vỡ, và
thiếu nữ ngực nở, tóc vàng, đầy sinh
lực, da sạm nắng, vô tư -- có thật và đông
hơn hết. Thực ra, như anh nhận xét, phần
đông dân Không Phận Một bé nhỏ, tóc đen và
xấu xí. Lạ sao cái loại người bọ hung sinh
sôi nẩy nở trong các Bộ : loại người bé
lùn, mập mạp, chân ngắn, cử động nhanh
nhẹn hấp tấp, có khuôn mặt ph́ nộn trơ ́
và đôi mắt ti hí. Đó là mẫu người phát
đạt nhất dưới sự thống trị
của Đảng.
Tin
tức của Bộ
Sung Túc chấm dứt với một trống c̣i khác
rồi nhường chỗ cho một tiếng nhạc inh
ỏi. Parsons, khá phấn khởi bởi tràng con số, rút
ống điếu ra khỏi miệng.
"Năm nau Bộ Sung
Túc làm việc giỏi thật," anh chàng gật gù nói.
"A này, bạn Smith, chắc anh không có dao cạo cho tôi
mượn phải không ?"
"Không có con nào,"
Winston nói. " Chính tôi vẫn dùng một con từ sáu
tuần nay."
"Thế hả -- nghĩ
nên hỏi anh vậy thôi ấy mà, anh bạn."
"Rất
tiếc," Winston nói.
Tiếng quạc nơi
bàn bên, tạm thời ngưng trong lúc Bộ cho tin, đă
bắt đầu trở lại, lệnh vỡ hơn bao
giờ hết. V́ lẽ ǵ đó, Winston bỗng nghĩ
tới bà Parsons với mái tóc rối và bụi trên nét nhăn
của bà. Nội hai năm nữa hai đứa trẻ kia
sẽ tố cáo bà với Cảnh Sát Tư Tưởng và
bà sẽ bị hóa hơi. Syme sẽ bị hóa hơi.
Winston sẽ bị hóa hơi. O'Brien sẽ bị hóa hơi.
Mặt khác, Parsons sẽ không bao giờ bị hóa hơi.
Con người không mắt với tiếng vịt kia
sẽ không bao giờ bị hóa hơi. Những người
bọ hung nhỏ bé hấp tấp lanh lẹ trong trận
đồ hành lang của các Bộ cũng sẽ không bao
giờ bị hóa hơi. Và cô gái tóc đen, cô gái trong
Cục Truyện -- cô ấy cũng sẽ không bao giờ
bị hóa hơi. H́nh như linh tính cho anh biết ai sẽ
sống sót, ai sẽ chết : tuy khó nói được
cái ǵ khiến cho con người sống sót.
Nghĩ đến đây,
anh giật ḿnh khỏi giấc mơ màng. Cô gái tại bàn
kế bên đă ngoảnh mặt lại và đang nh́n anh.
Chính là cô gái tóc đen. Cô ta liếc nh́n anh, với
một cường độ lạ lùng. Lúc cô ta bắt
gặp mắt anh, cô ta nh́n đi nơi khác.
Mồ hôi bắt đầu
chảy trên sườn lưng Winston. Một cơn kinh
hoảng thông qua anh. Nó biến đi ngay nhưng để
lại một cảm giác khó chịu bực bội.
Tại sao cô ta nh́n anh ? Tại sao cô ta cứ theo anh ?
Tiếc thay anh không nhớ cô ta đă ngồi ở bàn trước
khi anh đến hay cô ta tới sau anh. Nhưng ǵ th́ ǵ, hôm
qua, trong Hai Phút Hận Thù, cô ta đă đến ngồi
ngay sau lưng anh khi rơ ràng cô không cần phải làm
vậy. Hiển nhiên mục đích của cô là ŕnh anh
xem anh có hét lớn vừa phải không.
Ư nghĩ ban đầu
trở lại với anh : có thể cô ta không phải
là nhân viên của Cảnh Sát Tư Tưởng, thế nhưng
chính điệp viên tài tử mới nguy hiểm hơn ai
hết. Anh không biết cô ta nh́n anh từ bao lâu, có
thể chừng năm phút, và có thể lúc ấy anh không
hoàn toàn kiềm chế sắc mặt của anh. Để
tư tưởng thẩn thơ khi ở giữa công chúng
hay dưới tầm kiểm soát của máy truyền h́nh
là một điều hết sức nguy hiểm. Chi
tiết nhỏ nhất cũng có thể phản ḿnh.
Một tật bồn chồn, một cái nh́n lo sợ vô
ư thức, một thói lẩm bẩm -- bất cứ cái ǵ
gợi ư một sự khác thường, cho ngờ ḿnh có
việc phải giấu. Dầu sao, mang một nét không
hợp thời trên mặt (ra vẻ hoài nghi khi có tin
chiến thắng, chẳng hạn) là đă phạm
phải một tội đáng phạt rồi. Ngôn Mới
có cả một chữ chỉ tội ấy : đó là
tội mặt.
Cô gái đă xoay lưng
vào anh trở lại. Nghĩ cho cùng, có thể cô ta không
hề theo dơi anh, có thể sự cô ta ngồi gần anh
hai ngày liền là một sự trùng hợp. Điếu
thuốc lá của anh đă tắt, anh cẩn thận
để nó trên bờ bàn. Anh sẽ hút tiếp hết
sau buổi làm việc, nếu anh giữ được
thuốc lá trong điếu. Rất có thể người
ngồi bàn kế anh là một điệp viên của
Cảnh Sát Tư Tưởng và rất có thể nội
ba ngày nữa anh sẽ ở trong hầm Bộ T́nh Yêu, nhưng
một mẩu thuốc lá không thể bị phung phí. Syme
đă cất dải giấy lại và cất nó trong túi.
Parsons đă lại bắt đầu nói :
"Tôi có kể cho anh
chưa nhỉ, anh bạn," anh ta vừa nói vừa đập
nhẹ vào ống điếu, "chuyện hai đứa
lỏi nhà tôi đốt váy một bà già ở chợ v́
chúng thấy bà ta gói xúc xích trong một bích chương
có h́nh Bác ? Chúng luồn sau bà ta rồi lấy hộp
diêm đốt váy bà ta. Tôi tin bà ta bị cháy nặng.
Quỷ con, hỉ ? Mà lanh như ranh ! Ngày nay Đoàn
Gián Điệp huấn luyện chúng hay tột -- hay hơn
thời tôi. Anh có biết chúng học được ǵ
mới đây nhất không ? Dùng ống máy điếc
để nghe qua lỗ khóa ! Con bé nhà tôi đem về
nhà một cái đêm trước -- nó nghe thử qua
cửa pḥng khách và nhận thấy rằng nghe như
vậy rơ hơn gấp hai lần gắn tai sát vào lỗ
khóa. Dĩ nhiên, cái ống máy đó chỉ là tṛ chơi
thôi, anh có biết không ? Vậy mà nó gieo ư đúng cho
chúng, hỉ ?"
Vừa lúc đó, máy
truyền h́nh lên tiếng huưt điếc tai. Đấy là
dấu báo hiệu phải trở về công việc.
Cả ba người đứng phắt dậy ra nhập
đám người tranh nhau thang máy, và chút thuốc lá c̣n
lại của Winston rớt ra ngoài điếu.