PHẦN I
1.
Đó là một ngày tháng tư sáng lạnh, vừa lúc
đồng hồ điểm báo mười ba trăm *.
Cằm rụt xuống ngực để mong tránh gió ác,
Winston Smith lướt nhanh qua cửa kính của khu Nhà
Chiến Thắng nhưng không đủ nhanh để ngăn
một luồng bụi cát lùa vào theo anh.
[* ccdg : Trăm - nv
hundred - là đơn vị thời gian mới.]
Hành lang hôi mùi cải
luộc chiếu nát. Nơi một phía đầu tường
thấy phô một tấm bích chương mầu, quá
lớn để mang trang trí trong nhà. Nó h́nh dung một gương
mặt kếch xù, rộng hơn một thước :
mặt một người đàn ông chừng bốn mươi
nhăm tuổi, có râu đen dày và nét đẹp cứng
cáp. Winston leo lên cầu thang. Thử thang máy vô ích.
Thuở thịnh nhất thỉnh thoảng máy mới
chạy, nữa là bây giờ điện lại bị cúp
vào ban ngày. Biện pháp này thuộc phong trào tiết
kiệm sửa soạn "Tuần lễ Hận thù".
Căn pḥng của Winston ở tận lầu bẩy, anh
đă ba mươi chín tuổi lại mắc chứng loét
giăn tĩnh mạch nơi đầu gối phải, nên
anh đi chậm chạp, dừng nghỉ nhiều lần
giữa cầu thang. Tại mỗi thềm, trước
lồng thang máy, tấm bích chương với gương
mặt kếch xù từ tường nh́n ra. Đấy là
một loại tranh được bố trí sao cho cặp
mắt tuồng như theo dơi từng cử động bên
ngoài. BÁC ĐANG NH̀N BẠN, dưới bức tranh có
lời ghi như vậy.
Trong căn pḥng một
giọng nói ngọt ngào đang đọc một bảng
kê liên quan đến việc sản xuất gang. Tiếng
nói xuất phát từ một tấm kim khí thuôn dài
giống như một tấm gương xỉn gắn trên
mặt tường phải. Winston vặn một nút và
tiếng nói giảm xuống tuy vẫn c̣n nghe được
từng chữ. Máy đó (gọi là máy truyền h́nh) có
thể bị giảm âm nhưng không có cách nào tắt
hẳn nó. Winston bước tới cửa sổ. Anh là
một người nhỏ bé mảnh khảnh, dáng gầy
được tăng bởi bộ áo liền quần xanh,
đồng phục của Đảng. Tóc anh rất vàng,
mặt anh đỏ tự nhiên, da anh bị chai cứng
bởi sà pḥng xoàng, dao cạo cùn và tiết lạnh mùa
đông mới hết.
Ngoài trời, ngay qua kính
cửa sổ đóng, thế giới có vẻ lạnh
lẽo. Dưới phố, những xoáy gió nhỏ làm quay
xoắn bụi và giấy rách ; mặc dầu mặt
trời đang chiếu và trời xanh rát, h́nh như không
vật ǵ có mầu ngoài những tấm bích chương
dán khắp nơi. Bộ mặt râu đen nh́n xuống
từ mỗi nơi trọng yếu. Có một bộ ngay bên
kia nhà. BÁC ĐANG NH̀N BẠN, lời thuyết minh ghi
vậy, trong khi cặp mắt đen nh́n x̣ng xọc vào
mắt Winston. Dưới đường, một bích chương
khác bị rách một góc đập đều theo gió làm
ẩn hiện mỗi chữ ANH XĂ. Ngoài xa, một
chiếc trực thăng len giữa mái nhà, lượn
một hồi như nhặng, rồi thoáng bay ṿng trở
lại. Đó là đội cảnh sát tuần tra chơ muĩ
vào cửa sổ nhà dân chúng. Tuy nhiên đội tuần
tra không ăn nhập ǵ. Chỉ có Cảnh Sát Tư Tưởng
mới đáng kể.
Sau lưng Winston
tiếng máy truyền h́nh vẫn x́ xồ về gang và dư
quả của kế hoạch ba năm thứ chín. Máy
đồng thời vừa thâu vừa truyền. Tiếng
động nào lớn hơn tiếng th́ thầm do Winston gây
ra cũng có thể bị thâu ; lại nữa, anh c̣n
ở trong phạm vi thị giác của tấm kim khí, anh c̣n
có thể bị nh́n cũng như bị nghe. Dĩ nhiên,
không có cách nào biết được khi nào ḿnh đang
bị nh́n. Bao lần và theo hệ thống nào Cảnh sát
Tư Tưởng mắc điện ŕnh đường dây
mỗi cá nhân, không ai đoán được. Chửa
biết chừng họ không ngưng ḍm xét tất cả
mọi người. Dầu sao mặc ḷng, họ có
thể bắt ŕnh đường dây của bạn
mỗi khi họ muốn. Bạn phải sống -- và
sống với thói quen đă trở thành linh tính --
với ư nghĩ rằng mỗi tiếng động
bạn làm đều bị nghe thấy và, trừ phi
ở trong bóng tối, mỗi cử động của
bạn đều bị ḍ xét.
Winston giữ cho lưng
quay về phía máy truyền h́nh. Như vậy thận
trọng hơn dù anh thừa biết rằng ngay lưng cũng
có thể lộ tẩy anh. Cách đây một cây số,
Bộ Sự Thật, nơi anh làm việc, dựng đứng
khối rộng trắng trên phong cảnh thê lương.
Đây là Luân Đôn, anh nghĩ với một niềm chán
ghét mơ hồ, đây là Luân Đôn, thủ đô
của Vùng Một Không Quân, tỉnh đông dân cư
thứ ba của Đại Dương. Anh cố nặn
khỏi óc một vài kỷ niệm ấu thời xem Luân
Đôn có vẫn từng như thế này hay không. Vẫn
có chăng các phối cảnh nhà nát của thế kỷ
mười chín với xà dựng chống đỡ bên hông,
với b́a vá cửa sổ, với tôn sóng trát mái, và
với bờ rào vườn hoang nghiêng ngả ?
Vẫn có chăng các vị trí bị oanh tạc với
bụi thạch cao xoắn trong không trung và cỏ liễn
diệp dăng tràn trên các đống vôi gạch đổ
nát ? C̣n các nơi do bom khai quang thành một khoảng
rộng trên đó mọc lên cả tập đoàn gian nhà
gỗ nhơ nhớp y như chuồng gà ? Nhưng vô
ích, anh không nhớ ra ; tuổi thơ ấu của anh không
để lại ǵ ngoài một loạt h́nh ảnh sáng chói
không bối cảnh và phần đông khó hiểu.
Bộ Sự Thật --
Bộ Thật theo Ngôn Mới* -- nổi hẳn trên mọi
vật xung quanh. Đó là một kiến trúc h́nh tháp to
lớn làm bằng cốt thép trắng xóa, vươn cao
hết gác thượng này lên gác thượng kia tới
ba trăm thước trên không. Từ chỗ Winston đứng
có thể đọc được ba khẩu hiệu
của Đảng được khắc một cách thanh
nhă trên nền mặt trắng của tháp :
CHIẾN TRANH LÀ H̉A B̀NH
TỰ DO LÀ NÔ LỆ
DỐT NÁT LÀ SỨC
MẠNH
[* cctg : Ngôn Mới là ngôn ngữ chính thức của
Đại Dương. Muốn biết về cơ cấu
và từ nguyên của nó, xem phần Phụ Lục ở
sau.]
Nghe đâu Bộ Sự
Thật gồm ba ngh́n pḥng trên lầu và tưng đó chi
nhánh dưới nhà. Rải rác khắp Luân Đôn chỉ
có ba ṭa nhà khác có h́nh dáng và kích thước tương
tự. Mấy tháp ấy đè bẹp kiến trúc xung
quanh đến nỗi từ nóc Nhà Chiến Thắng người
ta có thể nh́n thấy cả bốn một lúc. Đó là
trụ sở của bốn bộ chia nhau guồng máy nhà
nước. Bộ Sự Thật lo việc thông tin,
giải trí, giáo dục và mỹ thuật. Bộ Ḥa B́nh
liên quan đến chiến tranh. Bộ T́nh Yêu duy tŕ
luật lệ và trật tự. C̣n Bộ Sung Túc chịu
trách nhiệm về kinh tế. Tên các bộ theo Ngôn
mới là : Bộ Thật, Bộ B́nh, Bộ Yêu,
Bộ Túc.
Bộ T́nh Yêu là bộ
đáng sợ nhất. Bộ không có cửa sổ ǵ
cả. Winston chưa vào trong đó và cũng chưa
từng bước chân vào ṿng nửa cây số quanh khu
vực bộ. Đó là một nơi không thể vào
được trừ phi có nhiệm vụ chính thức, và
khi vào phải qua một đồ trận rắc rối có
dây gai nhằng nhịt, cổng thép, với ổ súng máy
giấu quanh. Ngay những phố đưa đến hàng
rào của bộ cũng có đầy lính gác mặt
đười ươi mặc y phục đen và mang dùi
nối khớp tuần hành.
Winston đột nhiên
quay ḿnh lại. Anh đă đặt trên nét mặt anh
một vẻ lạc quan thanh thản là sắc diện nên
đeo khi đứng trước máy truyền h́nh. Anh qua
pḥng vào căn bếp nhỏ xíu. Rời Bộ vào giờ
này là anh đă hy sinh bữa cơm trưa tại sở, và
anh cũng biết không có thức ăn trong bếp trừ
một khẩu bánh ḿ đen mà anh dành cho bữa sáng mai.
Anh với trên kệ một chai chất lỏng không
mầu có rơ nhăn hiệu : "Rượu Gin Chiến
Thắng". Từ rượu thoảng ra một mùi
dầu buồn nôn giống như rượu nếp Trung
Hoa. Winston rót ra gần một chén đầy, thâu can đảm
để chịu sức choáng váng rồi nốc cạn rượu
như một liều thuốc đắng.
Tức th́ mặt anh
đỏ tía và nước mắt anh trào ra. Chất rượu
giống như tiêu toan, nuốt chửng nó vào tưởng
chừng như bị gậy cao xu đập sau đầu.
Nhưng một lát sau cảm giác nóng rực tan dần và
thế giới trở nên tươi đẹp hơn.
Winston rút một điếu thuốc lá từ một
hộp nhàu nát có tên là "Thuốc Lá Chiến Thắng",
nhưng anh không đề pḥng cầm ngược điếu
khiến thuốc lá rơi xuống sàn nhà. Anh có hên hơn
với điếu sau. Anh trở vào pḥng khách và ngồi
xuống một cái bàn nhỏ ở bên trái máy truyền h́nh.
Từ ngăn kéo bàn anh lấy ra một quản bút,
một lọ mực, một quyển vở dày khổ
bốn là c̣n y nguyên có lưng đỏ và b́a vân đá.
V́ lư do ǵ đó, máy
truyền h́nh trong pḥng khách có một vị trí bất thường.
Thay v́ được gắn như thông thường
ở tường cuối, nơi bao quát được
cả gian pḥng, nó lại ở tường dài đối
diện với cửa sổ. Bên máy có một hốc nông
trong đó Winston đang ngồi, chắc xưa người
xây nhà dành nó cho kệ sách. Ngồi trong hốc và xoay lưng
đúng cách, Winston có thể giữ ḿnh ngoài ṿng thị
giác của máy truyền h́nh. Dĩ nhiên anh có thể
bị nghe, nhưng anh c̣n ở trong vị trí hiện
tại anh không thể bị nh́n. Cách bố trí kỳ
dị của căn pḥng đă có phần gợi cho anh cái
việc anh sắp làm đây.
Nhưng ư nghĩ này cũng
được gợi bởi quyển vở anh mới
lấy ra khỏi ngăn kéo. Đó là một quyển
vở đẹp đặc biệt. Giấy mịn như
kem hơi bị thời gian làm vàng của nó thuộc
loại không được chế tạo nữa từ ít
nhất bốn mươi năm nay. Thế nhưng anh có
thể đoán cuốn vở c̣n xưa hơn nữa. Anh
đă thấy nó nằm trong tủ kính của một
tiệm đồ cũ mục nát tại một khu
bần tiện của thành phố (đúng khu nào th́ anh không
nhớ nữa) và anh đă lập tức bị lôi
cuốn bởi ḷng thèm khát làm chủ nó cho được.
Đảng viên coi như không được vào các
tiệm thường (nghĩa là "mua bán trên thị trường
tự do") nhưng kỷ luật này không được
chấp hành nghiêm chỉnh v́ có nhiều thức như dây
giầy và dao cạo không kiếm được nơi nào
khác. Anh đă liếc nhanh từ trên xuống dưới
đường rồi lẻn vào trong tiệm mua cuốn
vở với giá hai đôn rưỡi. Lúc đó anh không
ư thức sẽ dùng cuốn vở vào việc nhất
định nào, nhưng anh cảm thấy có tội khi mang
nó về, v́ dù không viết ǵ trong vở, giữ nó cũng
đă là một điều nguy hiểm.
Việc anh sắp làm
đây là bắt tay viết nhật kư. Đó không
phải là một hành động phi pháp (không có ǵ phi pháp
cả v́ không c̣n luật pháp nữa), nhưng nếu
bị khám phá thủ phạm sẽ có thể bị
tử h́nh hay ít ra cũng bị phạt hai mươi nhăm
năm tù khổ sai. Winston gắn một ng̣i bút vào
quản bút và mút nó để hút nhớt ra. Bút là
một vật dụng cổ ít ai dùng tới ngay cả
để kư, và anh đă khó khăn lén lút kiếm
một cái chỉ v́ nghĩ rằng tờ giấy kem đẹp
đáng được viết lên bằng đường
tô của một ng̣i bút thực sự thay v́ nét sướt
của một chiếc bút máy. Thật ra th́ anh không quen
viết tay. Trừ vài câu chú ngắn, thói thường anh
đọc tất vào máy phát ghi, một điều cố
nhiên không thể thi hành được với dự định
của anh. Anh nhúng bút vào mực rồi do dự một giây.
Anh thấy run tận đáy ḷng. Gạch vào giấy là hành
động quyết định. Bằng nét nhỏ
vụng về anh viết :
Tháng 4 năm 1984
Anh ngồi thẳng
lại. Cảm tưởng ḿnh hoàn toàn bất lực xâm
chiếm anh. Thoạt tiên anh không chắc năm nay là năm
1984. Phải là khoảng đó v́ anh đinh ninh anh ba mươi
chín tuổi và tin ḿnh sinh năm 1944 hay 1945 ; nhưng ngày
nay chẳng bao giờ có thể định được
thời gian sát hơn một hai năm.
Bỗng anh tự
hỏi ḿnh viết nhật kư cho ai đây ? Cho tương
lai, cho những kẻ chưa sinh. Tâm hồn anh thơ
thẩn một lúc quanh năm tháng khả nghi ghi trên trang,
rồi vọt vấp phải từ Ngôn mới ư đôi.
Lần đầu tiên anh thực hiện tầm quan
trọng của việc anh làm. Làm sao thông báo được
tương lai ? Hiển nhiên là không thể được.
Hoặc tương lai sẽ hệt như hiện tại
và trong trường hợp đó sẽ không ai nghe anh ;
hoặc nó sẽ khác hẳn và điều răn của
anh sẽ vô nghĩa lư.
Anh ngồi thừ ḿnh
nh́n giấy một lúc. Máy truyền h́nh mới đổi
sang một chương tŕnh quân nhạc inh ỏi. Lạ là
không những anh mất khả năng diễn đạt tư
tưởng, anh c̣n quên cả điều anh nguyên định
viết. Hàng tuần qua, anh đă sửa soạn cho lúc này
và không bao giờ nghĩ ngoài can đảm sẽ phải
cần đến điều ǵ khác. Anh tưởng
viết sẽ dễ dàng. Anh sẽ chỉ cần
chuyển sang giấy những độc thoại liên miên
vô tận trải bày trong óc anh cả mấy năm nay.
Thế nhưng lúc này ngay độc thoại cũng
cạn. Hơn nữa, chứng loét giăn tĩnh mạch
của anh bắt đầu làm anh ngứa ngáy chịu không
nổi. Anh không dám găi v́ hễ làm vậy thế nào
đầu gối cũng sẽ sưng lên. Giây phút trôi
qua. Anh không ư thức ǵ ngoài sự rỗng tuyếch
của trang giấy trước mặt, nỗi ngứa ngáy
của da anh nơi đầu gối, tiếng rống
của nhạc và cơn say nhẹ do rượu gin gây ra.
Bất th́nh ĺnh anh
bắt đầu viết như cuồng, không tri giác ǵ
về những gịng ghi. Tuồng chữ nhỏ non của
anh leo lên leo xuống trang ; mới đầu anh bỏ
chữ cái rồi sau bỏ luôn cả dấu chấm.
Tháng 4, 1984. Đêm
qua đi coi hát. Toàn là phim chiến tranh. Có một phim
thật hay về một con tàu đầy dân tị
nạn bị bỏ bom đâu đó trên Địa Trung
Hải. Khán giả rất thích chí khi h́nh chiếu một
người đàn ông mập mạp cố bơi xa
một chiếc trực thăng đang đuổi theo ông
ta, thoạt đầu thấy ông ta đầm ḿnh trong nước
như một con cá heo, sau thấy ông hiện qua ống súng
của trực thăng, rồi ḿnh ông đầy lỗ
hổng, biển quanh ông nhuộm hồng, và ông lặn
mất làm như lỗ hổng khiến ông bị nước
ngập, khán giả cười vang khi ông ch́m. lại
thấy một chiếc xuồng cứu đắm đầy
trẻ con với một máy trực thăng lượn
ở trên. có một bà đứng tuổi có lẽ là người
do thái ngồi trên đầu xuồng ẵm một đứa
bé trai khoảng ba tuổi, đứa bé hét lên v́ sợ rúi
đầu vào ngực bà ta như cố vùi người
trong ḷng bà và người đàn bà quàng tay quanh nó cùng an
uỷ nó mặc dầu bà ta cũng xanh người v́
sợ hăi, luôn luôn ra sức bao bọc đứa bé làm như
bà ta nghĩ tay bà có thể gạt được đạn
xa người nó. rồi trực thăng ném một trái
bom 20 kư xuống đám họ chớp loé khủng
khiếp và chiếc xuồng thiêu tan như diêm. sau đó
là h́nh ảnh tuyệt vời của một cánh tay đứa
nhỏ vươn cao lên cao măi cao măi trên không có lẽ có
trực thăng gắn máy quay phim nơi đầu theo rơi
cánh tay ấy một tràng vỗ tay nổi lên từ
ghế khán giả nhưng một người đàn bà
ngồi ở khu b́nh dân bỗng dậm chân làm ầm thét
không nên đưa tṛ đó cho con nít coi không có quyền
không được thế trước mặt con nít không
được cho đến khi cảnh sát tống cổ
bà ta ra tôi nghĩ bà ta không hề ǵ không ai để ư
đến dân đen phản ứng tiêu biểu của dân
đen không bao giờ đươc chúng --
Winston ngưng viết,
phần v́ anh bị chuột rút. Anh không biết v́ sao anh
nhả ra tràng gịng phi lư kia. Nhưng lạ là khi anh
viết một kỷ niệm khác hẳn hiện trong óc
anh, rơ đến nỗi anh cảm thấy có thể ghi
ngay được nó. Bây giờ anh hiểu chính tại
chuyện đó mà anh bỗng quyết định về nhà
ngày hôm nay khai trương nhật kư.
Chuyện đó xảy
ra sáng nay tại Bộ, nếu một điều lờ
mờ như vậy có thể được gọi là
xảy ra.
Lúc đó gần mười
một trăm, và trong Cục Văn Khố, nơi Winston làm
việc, mọi người lôi ghế từ các ô
phận đem tập trung giữa đại sảnh đối
diện với máy truyền h́nh lớn để chuẩn
bị Hai Phút Hận Thù. Winston đang tiến lại
chỗ ngồi ở một hàng giữa th́ có hai người
mà anh biết mặt nhưng không nói chuyện với bao
giờ bất ngờ bước vào. Một người là
cô gái anh thường gặp trong hành lang. Anh không biết
tên cô nhưng anh biết cô làm tại Cục Truyện.
Anh đoán -- v́ anh thỉnh thoảng thấy tay cô ta dính
dầu và cầm một cái ch́a vặn -- cô ta hành sự
máy móc ǵ đó trên máy viết truyện. Đó là
một cô gái có vẻ dạn dĩ khoảng chừng hai mươi
bẩy tuổi, tóc rậm, mặt có tàn nhang, với
cử chỉ nhanh nhẹn đầy lực sĩ tính.
Một sợi giây lưng đỏ biểu hiệu
của Liên Đoàn Thanh Niên Chống Sinh Dục được
thắt nhiều ṿng quanh bộ áo liền quần của
cô, đủ chật để thể hiện đường
cong của hông cô. Winston ghét cô ta ngay lần gặp đầu
tiên. Anh biết tại sao. Đó tại cái không khí băi khúc
côn cầu, phiên tắm nước lạnh, cuộc
dạo chơi chung và tinh thần trong sạch toàn diện
mà cô ta có cách tỏa quanh ḿnh cô. Anh ghét gần hết
đàn bà, nhất là đàn bà trẻ đẹp. Bao
giờ đàn bà và nhất là đàn bà trẻ cũng là
kẻ si mê theo Đảng nhất, cả tin khẩu
hiệu, sẵn làm điệp viên tài tử và chăm phát
hiện tà thuyết. Nhưng riêng cô gái này có vẻ nguy
hiểm hơn ai. Một lần khi hai người gặp
nhau trong hành lang, cô ta liếc nh́n anh thật nhanh làm như
muốn xuyên thủng anh khiến anh đầy khiếp
đảm một hồi. Thoáng trong óc anh c̣n có ư nghĩ
cô ta là nhân viên của Cảnh Sát Tư Tưởng.
Một điều, thật ra, vị tất đúng. Song le
anh tiếp tục nghiệm thấy một cảm giác
đặc biệt bất ổn, sợ hăi lẫn lộn
với khắc nghịch mỗi lần cô ta gần anh.
Người kia là
một đàn ông tên là O'Brien, một thành viên Đảng
Trong giữ một chức vụ cao xa đến nỗi
Winston chỉ có một ư niệm rất lờ mờ
về tính chất của nó. Một sự im lặng
nhất thời trùm trên đám người quanh ghế khi
thấy bộ áo liền quần đen của một thành
viên Đảng Trong tới gần. O'Brien là một người
cao lớn mập mạp, có cổ dày và gương
mặt thô bạo hóm hỉnh. Mặc dầu bề ngoài
hộ pháp, phong cách của ông ta có phần quyến rũ.
Ông có điệu chỉnh lại kính trên mũi lạ
thay hiền lành và văn minh khó tả. Đấy là
một cử chỉ khiến người ta, nếu c̣n người
nghĩ theo lối cũ, liên tưởng đến
một nhà quư tộc thời thế kỷ mười tám
mời khách hít thuốc. Trong gần mười hai năm
có lẽ Winston chỉ được nh́n mặt O'Brien có
một tá lần. Anh cảm thấy bị lôi cuốn xâu
xa bởi ông ta, không riêng v́ anh bị kích thích bởi
sự tương phản giữa phong cách lịch sự và
h́nh dáng đô vật của ông ta. Lư do mạnh hơn là
anh thầm kín tin rằng -- có lẽ đó không hẳn là
một niềm tin mà là một mối hy vọng -- tính chính
thống chính trị của O'Brien không được hoàn
hảo. Có cái ǵ trong gương mặt ông ta nhất
thiết gợi lên ư đó. Vả lại có lẽ
chẳng phải tính bất chính thống mà chỉ trí thông
minh thể hiện trên mặt ông ta. Dù sao chăng nữa
ông có cái bề ngoài của một người nói
chuyện với được nếu lừa được
máy truyền h́nh và được giáp mặt ông ta
một ḿnh. Winston chưa hề thử kiểm chứng
ước đoán này : mà cũng chẳng có cách nào làm
nổi. Vừa lúc ấy O'Brien liếc nh́n đồng
hồ tay, thấy rằng đă gần mười một
trăm, và hiển nhiên quyết định ở lại
Cục Văn Khố cho tới khi Hai Phút Hận Thù
chấm dứt. Ông ta ngồi xuống một chiếc
ghế cùng hàng với Winston, cách anh hai chỗ. Một bà
nhỏ bé tóc hung làm việc tại ô phận cạnh
Winston ngồi giữa họ. Cô gái tóc đen ngồi ngay
đằng sau. Lát sau, một giọng kèn kẹt gớm ghê
như tiếng cọt của một bộ máy quái đản
khô dầu nổi bùng lên từ máy truyền h́nh ở
cuối sảnh. Đó là một tiếng động
khiến người nghiến răng gợn tóc gáy.
Hận Thù đă bắt đầu.
Như thường
lệ, gương mặt của Emmanuel Goldstein, Kẻ Thù
Dân Tộc, lộ ra trên màn ảnh. Có tiếng huưt đây
đó trong đám khán giả. Người đàn bà
nhỏ bé tóc hung hét lên v́ sợ hăi và kinh tởm.
Goldstein là kẻ lừa lọc phản bội đă
một lần, từ lâu lắm (từ bao lâu, không ai
nhớ được), là một nhân vật lănh đạo
của Đảng sánh hàng với Bác, sau đâm hành động
phản cách mạng, bị xử tử rồi trốn thoát
và mất tích một cách bí mật. Chương tŕnh Hai
Phút Hận Thù thay đổi từng ngày nhưng không ngày
nào là không có Goldstein đóng vai chính. Ông ta là kẻ
phản bội đầu sỏ, kẻ sớm nhất làm
uế tạp sự trong sạch của Đảng.
Mọi trọng tội chống Đảng sau này, mọi
sự phản trắc, mọi hành động phá hoại,
mọi tà thuyết, mọi sai lệch, xuất phát từ
sự dạy bảo của ông ta. Nơi nào đó, ông ta
vẫn sống và đang mưu đồ phản loạn :
có lẽ tại hải ngoại, dưới sự che
chở của quan thầy ngoại quốc, hay cũng có
thể -- như thỉnh thoảng có tin đồn -- ngay
tại một chốn giấu kín ở chính Đại Dương.
Cơ hoành của Winston
co lại. Anh không bao giờ thấy mặt Goldstein mà không
bị ngập bởi nhiều cảm xúc lẫn lộn
đau buồn. Ấy là một khuôn mặt Do Thái mỏng
bao quầng bởi một mớ tóc bạc mờ ảo
với một bộ râu dê ngắn -- một khuôn mặt
thông minh nhưng có vẻ cố hữu đáng khinh
thế nào ấy, cùng có vẻ ngốc nghếch già nua
ẩn nơi cái mũi dài hẹp đội kính gần
đầu sóng. Nó giống như mặt cừu, và
giọng nói cũng vậy, be be như tiếng cừu.
Goldstein đang công kích độc địa chủ nghĩa
của Đảng -- công kích một cách quá lố và
đồi bại đến nỗi một đứa
trẻ con cũng có thể nh́n thấu, nhưng đủ
sát thật để reo mối lo người khác ít óc thăng
bằng hơn ḿnh có thể bị mắc lừa. Ông ta
rủa Bác, tố cáo sự độc tài của Đảng,
đ̣i hỏi phải lập tức giảng ḥa với Âu
Á, bênh vực tự do ngôn luận, tự do báo chí,
tự do hội họp, tự do tư tưởng, kêu gào
loạn lên rằng cách mạng đă bị phản
bội -- cứ vậy với những lời lẽ dài ḍng
nhanh nhảu nhại lại văn phong của các diễn
giả thuộc Đảng chêm vào nhiều từ Ngôn
mới : c̣n nhiều từ Ngôn mới hơn cả
số được các đảng viên thông dụng ngoài
đời. Đồng thời, để không c̣n ngờ
vực về thực tế che đậy dưới
lời phỉnh gạt của Goldstein, sau đầu ông ta
trên máy truyền h́nh tiến bước đội binh vô
tận của quân đội Âu Á -- liên tiếp hàng hàng
người vạm vỡ với bộ mặt lầm ĺ
của dân Á Châu đổ ra trên màn ảnh rồi
biến đi để được thay thế bởi hàng
hàng người khác y hệt. Tiếng giầy ống
cồm cộp nặng nề nhịp nhàng của đoàn lính
đệm cho tiếng be be của Goldstein.
Ba mươi giây trước
khi Hận Thù bắt đầu, phân nửa cử tọa
không dằn nổi lời than tức tối. Khuôn mặt
cừu tự măn trên màn ảnh và uy lực khủng
khiếp của quân đội Âu Á đằng sau khích
động quá sức chịu đựng : vả
lại h́nh ảnh Goldstein hay ư nghĩ không thôi về ông
ta tự động gây ra sự sợ hăi và tức
giận. Ông ta là đối tượng của sự thù
ghét thường hơn Âu Á hay Đông Á, v́ khi Đại
Dương giao chiến với cường quốc này,
Đại Dương giảng ḥa với cường
quốc kia. Có điều lạ là mặc dù Goldstein
bị ghét và khinh khi bởi mọi người, mặc dù
ngày nào cả ngàn lần trên bục kệ, trên màn
ảnh, trên sách báo, lư thuyết của ông ta cũng
bị bác bỏ, đập nát, nhạo báng, vạch
trần tính cách ngu xuẩn tồi tệ -- mặc dù
vậy, ảnh hưởng của ông ta không bao giờ
giảm sút. Lúc nào cũng có kẻ dễ bị lừa
sẵn sàng bị quyến rũ bởi ông ta. Không ngày nào
là ngày Cảnh Sát Tư Tưởng không lột mặt
nạ của gián điệp hay quân phá hoại hành động
dưới sự điều khiển của ông ta. Ông là
người chỉ huy một đại quân trong bóng
tối, một mạng lưới mưu phản bí
mật chuyên ŕnh lật đổ chính quyền. Được
biết tên tổ chức này là Hội T́nh Thân. Người
ta c̣n th́ thầm về một cuốn sách ghê gớm tóm
tắt mọi tà thuyết, do Goldstein là tác giả,
được lưu truyền lén lút đây đó.
Cuốn sách không có tên. Dân chúng nhắc tới sách,
nếu có nhắc, th́ gọi nó là quyển sách.Nhưng
người ta chỉ biết những chuyện ấy qua
lời đồn thôi. Hội T́nh Thân cũng như quyển
sách là một đề tài mà Đảng viên thường
nào cũng tránh nhắc tới nếu tránh được.
Sang phút thứ hai
Hận Thù biến thành mê sảng. Dân chúng nhảy lên
nhảy xuống tại chỗ và ra sức hét để
cố đè tiếng be be làm họ điên cuồng
thốt ra từ màn ảnh. Mặt bà nhỏ bé tóc hung sáng
hồng, môi bà mấp máy như cá mắc cạn. Ngay gương
mặt O'Brien cũng đỏ bừng. Ông ta ngồi
thật ngay trên ghế, bộ ngực lực lưỡng
phồng lên dẹp xuống như thể phải
đương đầu với sức tấn công
của sóng. Cô gái tóc đen đằng sau Winston bắt
đầu kêu lên : " Đồ lợn ! Đồ
lợn ! Đồ lợn ! " và đột nhiên
cầm một quyển tự vị Ngôn Mới ném vào màn
ảnh. Cuốn sách đập vào mũi Goldstein và nảy
ra. Tiếng nói tiếp tục vang khắc nghiệt. Trong
một chốc sáng suốt Winston thấy ḿnh đang hét cùng
người khác và đá mạnh gót giầy vào thành
ghế. Cái ghê rợn của Hai Phút Hận Thù không
phải ở chỗ ai cũng phải đóng tṛ mà ở
chỗ không sao tránh được sự tham gia. Nội ba
mươi giây sau không ai cần phải đóng kịch
nữa. Một cảm giác ngây ngất gớm ghiếc,
sợ hăi lẫn thù oán, ham muốn giết người, hành
hạ người, đập búa nát mặt người,
h́nh như lan truyền như điện khắp khán
giả, biến mỗi người bất kể ư chí
họ thành một kẻ điên rồ nhăn nhó thét gào.
Tuy nhiên sự cuồng nhiệt đó chỉ là một
cảm xúc trừu tượng, gián tiếp, có thể xoay
hướng từ đối tượng này sang đối
tượng kia như ngọn lửa đèn rọi.
Vậy nên có lúc nỗi căm hờn của Winston không hướng
về Goldstein chút nào mà ngược lại chống Bác,
Đảng và Cảnh Sát Tư Tưởng ; và những lúc
ấy tim anh đập cho người dị giáo cô độc
bị nhạo báng trên màn ảnh, người canh giữ
sự thật và lương tri trong một thế giới
dối trá. Nhưng chỉ lát sau anh lại ḥa đồng
với người xung quanh anh, và những điều nói
về Goldstein đối với anh lại đúng.
Những lúc này sự thù ghét của anh đối với
Bác biến thành thờ phụng, và Bác dường như
vươn cao như một đấng bảo quốc vô
địch không biết sợ hăi, vững như đá trước
bầy rợ Á Châu, và Goldstein mặc dù cô độc không
có kẻ giúp và bị nghi là không có thật, tựa như
một phù thủy hung dữ có năng hiệu phá vỡ cơ
cấu văn minh bằng riêng quyền lực của
giọng nói ông ta.
C̣n có lúc có thể
nhờ hành vi tự nguyện xoay chuyển tùy ư nỗi
hận thù. Đột nhiên, như người cố
sức giứt mạnh đầu khỏi gối để
thoát cơn ác mộng, Winston thành công trong sự chuyển
oán hận sang cô gái tóc đen sau anh. Nhiều ảo giác
sắc sảo tuyệt vời thoáng qua mắt anh. Anh
quật cô ta đến chết với một chiếc
gậy cao xu. Anh buộc cô ta trần truồng vào cột và
bắn tên vào cô ta như thánh Sébastien. Anh hiếp cô ta và
cắt cổ cô ta đúng lúc mê ly. Hơn bao giờ trước,
anh hiểu tại sao anh ghét cô ta. Anh ghét cô v́ cô
trẻ đẹp và vô tính, v́ anh muốn ngủ với cô
nhưng không bao giờ làm được, v́ quanh cái eo
mềm dịu h́nh như đ̣i hỏi sự ôm ấp
của cô, có sợi giây lưng đỏ tệ hại tượng
trưng khiêu khích cho sự trinh tiết.
Cơn Hận Thù lên
tới cực điểm. Tiếng nói của Goldstein
thực sự trở thành tiếng be của con cừu và
trong chốc lát mặt ông biến thành mặt cừu.
Rồi cái mặt cừu tan thành h́nh một binh sĩ Âu
Á to lớn dữ tợn, có vẻ như đang lao ḿnh
dội súng liên thanh, như muốn nhảy sổng
khỏi màn ảnh khiến cho một số người
ở hàng ghế đầu ưỡn ngực ra phía sau.
Nhưng đồng thời với tiếng thở nhẹ
nhơm của mọi người, h́nh ảnh thù địch
tan thành gương mặt tóc đen râu đen đầy
b́nh thản uy nghi bí mật và to lớn đến nỗi
chiếm gần hết màn ảnh của Bác. Không ai nghe
được Bác nói ǵ. Đó chỉ là vài lời khích
lệ, loại lời thốt ra giữa tiếng ầm
của chiến trận, không phân biệt được
chữ nào, nhưng hễ thốt ra là khôi phục
được niềm tin. Rồi gương mặt Bác
biến mất thay vào đó là ba khẩu hiệu của
Đảng viết bằng chữ cái đậm :
CHIẾN TRANH LÀ H̉A B̀NH
TỰ DO LÀ NÔ LỆ
DỐT NÁT LÀ SỨC
MẠNH
Nhưng gương mặt Bác h́nh như lưu lại vài
giây trên màn ảnh như thể tác động của nó
trên mắt mọi người quá dai dẳng để
bị tẩy đi tức th́. Người đàn bà tóc
hung tung người vào lưng ghế trước. Vừa
lên tiếng th́ thầm nghe như "Đấng Cứu
Thế của tôi", bà ta vừa dương cánh tay
về phía màn ảnh. Rồi bà ta úp mặt vào bàn tay. Rơ
ràng bà ta đang cầu nguyện.
Lúc ấy toàn nhóm người
cất lên một tiếng hát trầm chậm chạp
nhịp nhàng : Bác !... Bác !..., hát đi hát
lại thật chậm chạp, lặng một hồi sau
mỗi tiếng Bác -- tiếng hát nặng nề, th́
thầm, man dại kỳ lạ tường như nổi
trên tiếng nện của chân không và tiếng đập
của chiêng trống. Họ hát như vậy cũng
được ba mươi giây. Đó là loại điệp
khúc được nghe thấy trong những cơn xúc
động tràn trề. Có phần nó là một bài ca
tụng trí khôn ngoan và vẻ oai vệ của Bác, nhưng
hơn nữa nó là một sự tự thôi miên, một
sự cố ư dập tắt lương tâm bằng
nhịp. Winston thấy lạnh sương sống. Trong Hai
Phút Hận Thù anh không khỏi dự vào cơn mê sảng
tập thể nhưng tiếng hát hạ nhân Bác !... Bác !...
bao giờ cũng làm anh ghê tởm đầy ḿnh. Cố
nhiên anh hát với mọi người : không thể làm
khác được. Ngụy trang t́nh cảm, kiểm soát
sắc mặt để làm những điều mọi người
khác làm là một phản ứng do bản năng. Nhưng
trong khoảng vài giây ánh mắt của anh tưởng như
có thể phản anh. Và chính trong khoảng ấy điều
đáng kể xảy ra -- nếu quả thật có xảy
ra.
Trong giây lát anh bắt
gặp mắt của O'Brien. O'Brien đă đứng
dậy. Ông đă tháo kính và đang đặt nó lại
bằng cử chỉ đặc biệt của ông ta. Nhưng
có khoảng khắc mắt hai người gặp nhau và
trong khắc đó Winston biết -- phải, anh biết --
O'Brien nghĩ hệt như anh. Một thông điệp rơ ràng
đă được đưa qua. Y như hai tâm hồn
họ đă mở ra để cho tư tưởng lưu
thông từ người này sang người kia qua ánh
mắt. "Tôi về phe anh". O'Brien h́nh như nói
vậy với anh. "Tôi biết rơ anh đang cảm
thấy ǵ. Tôi biết hết về nỗi khinh khi,
hận thù và ghê tởm của anh. Nhưng đừng lo,
tôi ở bên anh !" Rồi mối liên cảm
chớp nhoáng tan biến và gương mặt của
O'Brien lại khó đoán như gương mặt ai khác.
Chỉ có thế thôi, và
chửa chi Winston không c̣n chắc chuyện đă xảy
ra. Loại t́nh tiết ấy không bao giờ có hậu
quả. Nó chỉ có uy lực duy tŕ trong anh niềm tin hay
hy vọng rằng ngoài anh c̣n có người khác thù ghét
Đảng. Ấy vậy mà có thể tin đồn
về những cuộc đồng mưu rộng lớn là
tin đúng -- có thể Hội T́nh Thân có thật ! Không
thể chắc chắn Hội T́nh Thân không phải là
một huyền thoại mặc dù luôn luôn có những
vụ bắt bớ, thú tội và hành quyết. Có ngày anh
tin, có ngày anh không. Không có ǵ làm bằng, chỉ có
những tia sáng chập chờn có thể có nhiều nghĩa
hay không có nghĩa ǵ : mẩu câu nghe lỏm, chữ
viết nguệch ngọac mờ ảo trên tường nhà
xí -- có lần có cả cử động nhẹ nơi bàn
tay hai người lạ mặt lúc chạm chán nhau như
thể họ ra kư hiệu để nhận ra nhau. Tất
cả chỉ là ước đoán : chắc hẳn anh
tưởng tượng mọi chuyện. Anh đă đi
về ô phận của anh mà không nh́n lại O'Brien. Ư nghĩ
đeo đuổi sự tiếp xúc nhất thời
với ông ta không mấy qua óc anh. Điều đó nguy
hiểm không thể tưởng tượng được
dù anh có biết phải hành động ra sao. Trong một
hai giây hai người đă trao đổi một cái nh́n
lập lờ, và thế là hết chuyện. Nhưng
thế cũng là một sự kiện đáng nhớ trong
cái đời sống cô đơn khép kín bó buộc
của anh.
Winston ngồi thẳng
dậy. Anh ợ một cái. Rượu gin dâng lên trong
dạ dầy anh.
Mắt anh lại
tập trung vào trang giấy. Anh khám phá ra anh vẫn
viết trong khi anh quên ḿnh mơ màng, tuy viết một cách
máy móc. Chữ anh lại không c̣n khít và vụng về như
trước. Bút anh đă thích thú lướt trên tờ
giấy mịn, viết lên bằng chữ hoa lớn đẹp :
ĐẢ ĐẢO BÁC
ĐẢ ĐẢO BÁC
ĐẢ ĐẢO BÁC
cứ thế liên
tiếp đầy một nửa trang.
Anh không khỏi cảm
thấy lên cơn hoảng. Vậy là vô lư v́ viết
mấy ḍng đặc biệt ấy không nguy hiểm hơn
hành động khởi đầu khai trương nhật
kư, nhưng trong một lúc anh toan xé mấy trang nhem
nhuốc và bỏ cuộc luôn.
Song le anh không làm
vậy v́ anh biết làm thế vô ích. Anh có viết ĐẢ
ĐẢO BÁC hay nén không viết cũng chẳng khác ǵ.
Anh có tiếp tục nhật kư hay không tiếp tục cũng
thế thôi. Cảnh Sát Tư Tưởng sẽ bắt anh
hệt như vậy. Anh đă phạm -- sẽ tiếp
tục phạm, ngay nếu anh không bao giờ gạch bút trên
giấy -- tội trọng chính yếu chứa đựng
mọi tội khác. Nó có tên là Tội Tư Tưởng.
Tội tư tưởng không là một thứ có thể
giấu măi được. Anh có thể tránh thoát một
thời gian, có khi hàng năm, nhưng trước sau
thế nào chúng cũng bắt anh.
Bao giờ cũng vào
đêm -- các cuộc bắt bớ chuyên môn xảy ra ban
đêm. Đang ngủ bỗng chồm dậy, bàn tay thô
bạo lay vai, đèn rọi chói mắt, ṿng mặt tàn
nhẫn quanh giường. Phần đông trường
hợp không được ṭa xử và không có báo cáo
về sự bắt bớ. Dân chúng biến mất,
thế thôi, luôn luôn giữa đêm. Tên họ bị
loại khỏi các sổ, các chứng vật về
mọi hành động của họ bị hủy hết,
đời sống của họ bị chối bỏ
rồi quên lăng. Họ bị thanh trừng, trả về hư
vô : theo danh từ thông dụng, họ bị hóa hơi.
Trong một lúc Winston
gần như điên loạn. Anh bắt đầu vội
vàng ngoáy viết :
Chúng sẽ bắn tôi
tôi không sờn chúng sẽ bắn tôi vào gáy tôi không
sờn đả đảo bác chúng luôn luôn bắn vào gáy
người tôi không sờn đả đảo bác --
Anh ngồi thẳng
lại trên ghế, hơi ngượng ngùng, và đặt
bút xuống. Được một lát anh vụt nhỏm
dậy. Có ai gơ ngoài cửa.